Saltar ao contido

Arturo Duperier

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Modelo:BiografíaArturo Duperier

Editar o valor en Wikidata
Biografía
Nacemento12 de novembro de 1896 Editar o valor en Wikidata
Pedro Bernardo, España Editar o valor en Wikidata
Morte10 de febreiro de 1959 Editar o valor en Wikidata (62 anos)
Madrid, España Editar o valor en Wikidata
EducaciónUniversidade Complutense de Madrid Editar o valor en Wikidata
Director de teseBlas Cabrera Felipe Editar o valor en Wikidata
Actividade
Ocupaciónfísico Editar o valor en Wikidata
EmpregadorUniversidade Complutense de Madrid Editar o valor en Wikidata
Membro de
Obra
DoutorandoJosé María Vidal Llenas (pt) Traducir Editar o valor en Wikidata
BNE: XX912035


Arturo Duperier Vallesa, nado en Pedro Bernardo (provincia de Ávila) o 12 de novembro de 1896 e finado en Madrid o 10 de febreiro de 1959[1] foi un físico español, destacado especialmente polo seu estudo da radiación cósmica.[2]

Traxectoria

[editar | editar a fonte]

Fillo do boticario Alfredo Duperier e da mestra Eugenia Vallesa, estudou as primeiras letras coa súa nai, e o bacharel nos Institutos de Ávila e Cardenal Cisneros de Madrid.[3]

Fixo a tese doutoral en 1924 baixo a dirección de Blas Cabrera[4], de quen era o discípulo predilecto,[5] primeiro no Laboratorio de Investigacións Físicas, fundado en 1910, e logo no departamento de Electricidade e Magnetismo do Instituto Nacional de Física e Química, que aquel dirixiu até o seu exilio. Ambas as institucións baixo a protección da Xunta para Ampliación de Estudos e Investigacións Científicas.[5][6] Ó tempo, traballaba, como auxiliar primeiro e funcionario despois, no Servizo Meteorolóxico Nacional.[4]

Con Blas Cabrera estudou o paramagnetismo do paladio e o platino, e posteriormente, de diversas terras raras, e formulou a logo coñecida como «lei de Cabrera-Duperier». En 1929, Grazas a unha pensión da JAE puido estudar en Estrasburgo, traballou con Pierre Weiss, e logo, en 1932, en París con Charles Maurin.[7][8][9]

No ano 1939, co final da guerra civil, exiliouse a Inglaterra, exercendo como profesor da Universidade de Birmingham e do Imperial College de Londres[6] É nesta época, na que se comezou a considerar fundamental o coñecer as variacións de intensidade dos raios cósmicos a nivel do mar no transcurso do tempo, na que foi requirida a súa participación nun proxecto desenvolvido a tal fin, levado a cabo polo Departamento de Física da Universidade de Mánchester. O proxecto estaba dirixido polo que seria Premio Nobel de Física en 1948 Patrick Blackett. Duperier consolidouse, grazas ao traballo deses anos, como unha autoridade mundial en materia de raios cósmicos, a especialidade da que derivou a moderna física de partículas.[10]

Duperier fora destituído da súa cátedra universitaria, como parte do proceso radical de depuración ao final da guerra, á vez que Blas Cabrera, Enrique Moles, Cándido Bolívar e outros catedráticos de ciencias.[11] O principal cargo contra el ante o Tribunal de Responsabilidades Políticas nº 9 de Madrid, foi non aproveitar unha estancia en París, en xullo de 1937, para desertar da República. O motivo de dita estancia era representar España na Conferencia Internacional de Cronometría e Metroloxía.[12]

En 1953 volveu definitivamente a España, e empezou a impartir na súa Cátedra da Universidade de Madrid a nova disciplina de Radiación Cósmica, que alterna con importantes estudos que presenta en numerosos Congresos Internacionais onde é insistentemente solicitado. Duperier retornou a España aproveitando o impulso dado por Joaquín Ruiz-Giménez Cortés, naquel momento ministro de Educación Nacional, á recuperación de cerebros exiliados, pero ao seu regreso, non lle foi permitido introducir ao país o laboratorio doado polos físicos británicos, o que non conseguiu tampouco durante o resto da súa vida. Duperier, que destacara como experimentador, non puido continuar a súa investigación empírica dos raios cósmicos, quedando relegado á impartición de cursos teóricos.[6]

Electo membro numerario da Real Academia de Ciencias Exactas, Físicas e Naturais o 5 de febreiro de 1958, foi nomeado para a mesma cadeira que Miguel Catalán Sañudo pero, como el, faleceu sen tomar posesión.

En 1959 foille concedido, a título póstumo, o Premio de Ciencias Juan March.

Publicacións

[editar | editar a fonte]
Magnetismo de materiais
  • "Estudio termomagnético del agua, algunas disoluciones de algunas sales sódicas paramagnéticas", tese doutoral, Universidade de Madrid, (1924). (versión web da publicación postdoutoral en francés: https://hal.archives-ouvertes.fr/jpa-00205184/document)
  • "Variación de la constante diamagnética del agua con la temperatura" con B. Cabrera, Anais da Sociedade Española de Física e Química (ASEFQ), 22, 160-167, (1924).
  • "Estudio termomagnético de algunas disoluciones", ASEFQ, 22, 383-397, (1924).
  • "La variation thermique du magnétisme de l'eau et de quelques solutions paramagnétiques" con B. Cabrera, Jour. Phys. et Radium, 6, 121-138, (1925).
  • "Sur le paramagnétisme des familles du palladium et du platine" con B. Cabrera, Comptes Rendus, 185, 414-416, (1927).
  • "Sur les propriétés paramagnétiques des terres rares" con B. Cabrera, Comptes Rendus, 188, 1640-1642, (1929).
  • "Acerca de las propiedades magnéticas de las tierras raras" con B. Cabrera, ASEFQ, 27, 671-682, (1929).
  • "Nuevo estudio térmico sobre las propiedades magnéticas de las tierras raras", ASEFQ, 28, 47-55, (1930).
  • "Estudio termomagnético de algunos compuestos anhidros de Co y Ni" con B. Cabrera, ASEFQ, 29, 5-14, (1931).
  • "Magnetismo de algunos cloruros de la familia del platino", Bol. Acad. Cien., 9, 1-9, (1936).
  • "Further results on the magnetism of chlorides of the palladium and platinum triads of elements" con B. Cabrera, Proc. Phys. Soc.,51, 845-858, (1939).
Meteoroloxía
  • "Concepto de temperatura en la materia y en la radiación", An. Soc. Esp. Met., 1, 24-48, (1927).
  • "Estudio termodinámico de la condensación por convección", An. Soc. Esp. Met., 1, 71-78 e 103-105, (1927). Tamén publicado en ASEFQ, 26-2ª parte, 5-24, (1928).
  • "Distribución vertical de la temperatura en la atmósfera del centro de España", ASEFQ, 30, 743-750, 1932. Tamén publicado en Serv. Met. Esp., Serie A, 1, 10 pp., (1933).
  • "Sobre las fluctuaciones del campo eléctrico terrestre", ASEFQ, 30, 751-758, 1932. Tamén publicado en Serv. Met. Esp., Serie A, 2, 10 pp., (1933).
  • "Les fluctuatuions du champ électrique terrestre" con G. Collado, Comptes Rendus, 197, 422-423, (1933).
  • "Sobre la conductibilidad eléctrica del aire en Madrid" con J.M. Vidal, ASEFQ, 35, 5-20, (1937). Tamén publicado en Serv. Met. Esp., Serie A, 6, 23 pp., (1937).
  • "Las fluctuaciones simultáneas del potencial eléctrico, de la conductibilidad y de la carga espacial del aire" con J.M. Vidal e G. Collado, Serv. Met. Esp., Serie A, 8, 19 pp., (1938).
Radiación Cósmica
  • "La radiación cósmica en Madrid y en Valencia", ASEFQ, 35, 249-262, (1937). Tamén publicado en Serv. Met. Esp., Serie A, 7, 18 pp., (1937)
  • "The seasonal variations of cosmic-ray intensity and temperature of the atmosphere", Proc. Roy. Soc. A, 177, 204-216, (1941).
  • "Cosmic rays and solar and geomagnetic activity", The Observatory, 64, 190, (1942).
  • "Cosmic rays and magnetic storms", Nature, 149, 579-580, (1942).
  • "An exceptional increase of cosmic rays", Nature, 151, 308, (1942).
  • "A new cosmic-ray recorder and the air-absorption and decay of particles", Terrestrial magnetism and atmospheric electricity (Carnegie institution of Washington), 49, 1 (1944).
  • "Absorption in the atmosphere and decay of cosmic rays", Nature, 153, 529-530, (1944).
  • "The geophysical aspect of cosmic rays", Proc. Phys. Soc., 57, 464-477, (1945). Tamén publicado en Nature, 783, (1945).
  • "Cosmic rays and the freat sunspot group of January 29 - February 12, 1946" con M. McCaig, Nature, 157, 477, (1946).
  • "A lunar effect on cosmic rays?", Nature, 157, 296, (1946).
  • "Solar and sidereal diurnal variations of cosmic rays", Nature, 158, 196, (1946).
  • "Solar and sidereal 6-hourly variations of cosmic rays", Nature, 158, 944-945, (1946).
  • "Temperature effect of cosmic rays", Proc. Cosmic Ray International conference (Cracow, Poland, out.1947).
  • "Further results on the cosmic ray lunar effect", Proc. Cosmic Ray International conference (Cracow, Poland, out.1947).
  • "The tempereature effect on cosmic-ray intensity and the height of meson formation", Proc. Phys. Soc., 61, 34-40, (1948).
  • "Temperature at the height of 100mb and the intensity of mesons at sea level", suplemento especial sobre raios cósmicos de Research, 73-75, (1949).
  • "Latitude effect and pressure-level of meson formation", Nature, 163, 369-370, (1949).
  • "The meson intensity at the surface of the earth and the temperature at the production level", Proc. Phys. Soc., 62, 684-696, (1949).
  • "Solar influences on cosmic rays", Council international des unions scientifiques. Sixieme rapport de la commission pour l'etude des relations entre les phenomenes solaires et terrestres, 193, (1949).
  • "Amplitude of the diurnal variation of cosmic ray intensity and geomagnetic activity", Cosmic Ray International Conference (Como, 1949).
  • "Temperature of the upper atmosphere and meson production", Nature, 167, 312-313, (1951).
  • "On the positive temperature effect of the upper atmosphere and the process of meson production", Journal of atmospheric and terrestrial physics, 1, 296, (1951).
  • "The diurnal variation of cosmic rays and the m regions of the sun", Recueil des travaux du congrés international sur le rayonement cosmique a Bagneres de Bigorre (Francia), 9 de xullo de 1953.
  • "On the positive effect", Communication to the Cosmic Ray International Conference (Guanajuato, México, set-1955).
  • "The positive effect of cosmic rays at sea-level", Facultad de Ciencias, Univ. de Madrid, (1956).
  • "Nuevo método para el cálculo de los fenómenos de interacción entre partículas datadas de altísimas energías y de sus trayectorias", Cosmic Ray International Conference (Edimburgo, 1958).
Outras obras
  • "Llamamiento a los intelectuales del mundo de los hombres de ciencia y artistas de la Casa de la Cultura de Valencia" con E. Moles, A. Machado e outros 20, Valencia, (1937).

Distincións e nomeamentos

[editar | editar a fonte]
  • 1945 Guthrie Lecturer do Institute of Physics con "The Geophysical Aspect of Cosmic Rays"[13]
  • Xefe da Sección de Investigacións do Observatorio Meteorolóxico de Madrid
  • Presidente da Real Sociedade Española de Física e Química[3]

Notas

[editar | editar a fonte]
  1. ↑ Monferrer Catalán. 2007. p. 254. 
  2. ↑ Real Academia de Ciencias Exactas, Físicas y Naturales (ed.). "Académicos Históricos: Excmo. Sr. D. Arturo Duperier Vallesa". Arquivado dende o orixinal o 05 de agosto de 2016. Consultado o 18 de decembro de 2018. 
  3. ↑ 3,0 3,1 "A la memoria de Arturo Duperier Vallesa" (PDF). www.divulgameteo.es. Consultado o 2018-12-18. 
  4. ↑ 4,0 4,1 histórica, Memoria. "Arturo Duperier, "mártir y mito" de la ciencia española exiliado por la Guerra Civil". eldiario.es (en castelán). Consultado o 2018-12-18. 
  5. ↑ 5,0 5,1 González Redondo, F.A. (2002). "La matemática en el panorama de la ciencia española, 1852-1945. (En el 150 Aniversario del nacimiento de Santiago Ramón y Cajal y Leonardo Torres Quevedo.)". La Gaceta de la R.S.E.M. 5 (3): 779–809. 
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 Otero Carvajal, L.E. (2001) La destrucción de la ciencia en España. Las consecuencias del triunfo militar de la España franquista. Historia y Comunicación Social, 6: 149-186.
  7. ↑ "Real orden concediendo una pensión de tres meses para hacer estudios en el extranjero a D. Arturo Duperier Vallesa" (PDF). boe.es. Consultado o 2018-12-18. 
  8. ↑ "Orden concediendo pensión de seis meses para estudios en Francia y Suiza a don Arturo Duperier Vallesa, Profesor auxiliar de la Universidad Central." (PDF). Gaceta de Madrid (Madrid) (202): 613. 21 de xullo de 1931. Consultado o Consultado 18 de decembro de 2018. 
  9. ↑ Sánchez Ron, J.M. & Roca Rosell, A. (1993) Spain's first school of physics: Blas Cabrera's Laboratorio de Investigaciones Fisicas. Osiris, 2nd Ser., 8: 127-155.
  10. ↑ González de Posada, F; Bru Villaseca, L. (1966). Arturo Duperier, mártir y mito de la Ciencia española. Institución Gran Duque de Alba - Diputación de Ávila. 
  11. ↑ González Redondo, F.A. (2002). La reorganización de la Matemática en España tras la Guerra Civil. La posibilitación del retorno de Esteban Terradas y Julio Rey Pastor. La Gaceta de la R.S.E.M. 5(2). pp. 463–490. 
  12. ↑ Claret Miranda, J. (2004) La repressió franquista a la universitat espanyola. Tesis doctoral, Universitat Pompeu Fabra.
  13. ↑ Duperier, Arturo (1945). "The geophysical aspect of cosmic rays". Proceedings of the Physical Society (en inglés) 57 (6): 464. ISSN 0959-5309. doi:10.1088/0959-5309/57/6/302. 

Véxase tamén

[editar | editar a fonte]

Bibliografía

[editar | editar a fonte]
  • González de Posada, F. e Bru Villaseca, L. (1996): Arturo Duperier: mártir y mito de la Ciencia Española. Ávila: Deputación Provincial - Institución Gran Duque de Alba.
  • {{Versaleta|Monferrer Catalán, L. (2007): Odisea en Albión: los republicanos españoles exiliados en Gran Bretaña 1936-1977. [1] Biblioteca de nuetro mundo 507. Madrid: Ediciones de la Torre. ISBN 9788479603860
  • Udías Vallina, A. (1983): Arturo Duperier: los comienzos de la geofísica en la Universidad Española. Santander: Amigos de la Cultura Científica. ISBN 84-300-9976-X

Ligazóns externas

[editar | editar a fonte]
Traído desde «https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Arturo_Duperier&oldid=6759036»